1. MURAD (HÜDAVENDİGAR) DÖNEMİNDE OSMANLI DEVLETİ (1362-1389)
- Elif Rana YILMAZ
- 5 Mar 2023
- 3 dakikada okunur
1. Murad yani Murat Hüdavendigar 1326 yılında Bursa'da doğar. Osmanlı Devleti’nin üçüncü padişahıdır. Murat'ın babası Orhan Gazi annesi Nilüfer Hatundur. Hükümdar, Hakim, Bey anlamlarına gelen “Hüdavendigar” unvanına sahiptir. Osmanlı Devleti’nde Sultan unvanı ilk kez 1. Murad tarafından kullanılır. Küçük yaşından itibaren dönemin önemli alimleri tarafından yetiştirilir. İdari ve harp bilgileri konusunda donanım sahibi olur.
SİYASİ GELİŞMELER
Orhan Bey’in ölümü ve 1. Murad’ın tahta geçmesini fırsat bilerek Eratna beyinin Ankara’yı kendi hakimiyetine alması üzerine Sultan Murad’ın ilk işi, 1362 yılında Ankara’yı Eratna Beyliğinden yani Ahilerden geri almak olur.
Osmanlı’nın Edirne’yi fethetmek istemesi üzerine 1362 yılında, Bizans ve Bulgarlar ile yapılan Sazlıdere Savaşı gerçekleşir. Bu zafer sonucunda Edirne alınır, Bizans’ın Bulgar ve Sırplarla olan bağlantısı kesilir. Balkanlarda fetih yolları açılır. Gümülcine ve Filibe alınarak Çatalca’ya kadar ulaşılır.
Edirne, fetihten sonra başkent (payitaht) olur.
1. Murad; Oğlu Yıldırım Bayezid’i Germiyanoğlu Süleyman Bey’in kızıyla evlendirerek onlardan Kütahya, Emet, Tavşanlı ve Simav’ı çeyiz olarak alır. (1381)
Karamanoğulları ile sınır anlaşmazlığı yanında Osmanlılar ile anlaşamayacağını anlayan Hamitoğulları; Sultan Murad’ın teklifi ile Akşehir, Beyşehir, Karaağaç, Yalvaç, Isparta, Seydişehir ve Eğirdir gibi şehirlerini Osmanlılara satar.
Karamanoğulları kendilerini Anadolu Selçuklu Devleti’nin mirasçısı iddiasında bulunarak Osmanlıların Anadolu’da ilerlemesine karşı koymak ister. Sultan Murad ise çatışmaya girmemek için kızı Nefise Sultan’ı, Karamanoğlu Beyi Alaadin Ali Bey ile evlendirir. Böylece rahatça Rumeli fetihlerine devam edeceğini düşünür. Ancak Sırbistan, Venedik ve Papalık’ın tahriki ile Alaadin Ali Bey, 1386’da Osmanlıların elindeki Hamitoğulları toprakları almak için harekete geçer. Anadolu’daki prestijini korumak ve arkasını sağlama almak isteyen 1. Murat, Sırp Kralı Lazar’ın oluşturduğu tehlikeyi bir yana bırakarak süratle Anadolu’ya gelir ve Karaman toprağına girerek Ali Bey’i yener ve Konya kalesini kuşatır. Kuşatma sonrası gelen Ali Bey’in barış isteğini kabul eder. Böylece Karamanoğulları Osmanlıların üstünlüğünü kabul eder. (1387)
Edirne ve Filibe'nin Osmanlıların eline geçmesi Sırp ve Bulgarları rahatsız eder. Papaya başvurmaları üzerine Sırp, Bulgar, Macar, Eflak-Boğdan ve Bosnalılar gibi Balkan Devletlerinden oluşan ve komutanlığını Sırp kralı 1. Layoş’un yaptığı bir Haçlı ordusu kurulur. Haçlı Ordusu, Hacı İlbey komutasındaki bir akıncı birliği tarafından ani bir baskın sonucu yok edilir. Bu zaferle Balkan Devletleri üzerindeki Macarların etkisi kırılır, Türklerin Balkanlardaki ilerlemeleri de hız kazanır. Tuna nehrine kadar olan yerler Osmanlının eline geçer. Bulgar Krallığı, Osmanlılara bağlanır. (Sırpsındığı Savaşı/1364)
Bulgaristan kralı, Osmanlılara karşı duramayacağını anladığından sulh yaparak kız kardeşi Prenses Marya’yı Sultan Murad’a verir. Ancak daha sonra Bizans İmparatorunun teşvikiyle Sırp Kralı ile Osmanlılara karşı birleşir. 26 Eylül 1371 Cuma günü Çirmen’de yapılan muharebe ile büyük bir bozguna uğrarlar.
Çirmen Savaşı (1371) sonucunda Sırp Kralı, Osmanlı hakimiyetini tanır ve Makedonya’nın yolu Osmanlıya açılır.
Osmanlıların Anadolu’da Karamanoğulları ile mücadelesini fırsat bilen Haçlı ordusu, Morova kıyısındaki Ploşnik’te Osmanlı ordusunu bozguna uğratır. Bunun üzerine Timurtaş Paşa, Güney Sırbistan’ı terk edip Niş’e kadar geri çekilir.
Ploşnik bozgunundan sonra Osmanlıların Balkanlarda ilerleyişini durdurmak için Sırp Kralı Lazar'ın öncülüğünde Haçlı Ordusu kurulur ve 1. Kosova Savaşı (1389) gerçekleşir. Bu savaş, Sultan Murad komutasındaki Osmanlı ordusunun zaferiyle sonuçlanır. Ve Tuna’ya kadar olan topraklar Osmanlıların eline geçer. Ancak Sultan Murad savaş meydanında şehit olur.
DEVLET TEŞKİLATINDAKİ GELİŞMELER
Divan teşkilatı sistemli ve sürekli hale gelir.
Yeniçeri Ocağının temeli olan Acemioğlanlar Ocağı, Kapıkulu Ocakları kurulur.
Topçu Birliği kurulur.
İlk kez Pençik Sistemi uygulanır. (Ordunun asker ihtiyacının savaş esirlerinden karşılanması ile ilgili bir sistemdir.)
Defterdarlık, kazaskerlik (Çandarlı Kara Halil Paşa) ve veziriazamlık (Lala Şahin Paşa) makamları oluşturulur.
Veraset sisteminde değişiklik yapılır - "Devlet hükümdar ve çocuklarının ortak malı"
Balkanlarda fethedilen toprakların yönetimini kolaylaştırmak amacıyla merkezi Manastır olmak üzere Rumeli Beylerbeyliği kurulur. Lala Şahin Paşa ilk Beylerbeyi’dir.
1. MURAD DÖNEMİYLE İLGİLİ ÖNEMLİ NOTLAR
1365 yılında Dubrovnik (Raguza) ile ilk milletler arası antlaşma imzalanır.
l. Murad "Sultan" unvanını kullanan ilk Osmanlı Padişahıdır.
Top (sesinden yararlanmak amacıyla) ilk defa I. Kosova Savaşı’nda kullanılır.
İlk Osmanlı-Haçlı savaşı Sırpsındığı Savaşı’dır. (1364)
1. MURAD DÖNEMİNDE OSMANLI SINIRLARI
1. MURAD’IN VEFATI
Kosova savaşından sonra Sultan Murad, ölü ve yaralılarla dolu olan harp meydanında gezmeye çıkar. Bu sırada yaralı bir Sırp asilzadesi tarafından hançerlenir. Sultan Murad’ın cenazesinin çürümeden Bursa’ya getirilmesi gerektiği için iç organları çıkarılıp Kosova Meydanı’na götürülür. Üstüne bir türbe inşa edilir. Esas türbesi ise Bursa’nın Çekirge semtindedir.
KAYNAKÇA
Resim - 1
Resim - 2
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Comments